Chiến lược chuyển đổi số báo chí: AI là nền tảng, nhà báo là trung tâm

Trong kỷ nguyên AI, chuyển đổi số không còn là sự lựa chọn, mà trở thành điều kiện sống còn của các tòa soạn báo chí. Đó là thông điệp mạnh mẽ được đưa ra tại Phiên thảo luận chuyên đề "Trí tuệ nhân tạo và chiến lược chuyển đổi số của các tòa soạn báo chí Việt Nam", nằm trong khuôn khổ Hội Báo toàn quốc 2025.

Sự kiện nằm trong chuỗi hoạt động kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 – 21/6/2025). Chương trình có sự đồng hành của Tập đoàn Công nghiệp – Viễn thông Quân đội (Viettel), Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex).

Phiên thảo luận thu hút sự tham gia của các chuyên gia công nghệ, lãnh đạo cơ quan báo chí, nhà báo và đại diện doanh nghiệp công nghệ, cùng bàn luận về thực trạng và định hướng phát triển báo chí trong thời đại trí tuệ nhân tạo.

AI cần được tích hợp chiến lược, không chỉ là công cụ kỹ thuật

Theo ThS. Đào Trung Thành, Phó Viện trưởng Viện Blockchain và Trí tuệ nhân tạo (ABAII), AI đang tác động sâu sắc đến cách sản xuất, phân phối và tiếp nhận thông tin.

Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Quang Đồn, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chính sách và Phát triển Truyền thông (IPS), dù có trên 60% cơ quan báo chí tại Việt Nam đã ứng dụng AI, phần lớn chỉ tập trung vào các khâu sản xuất nội dung như gợi ý, chỉnh sửa tiêu đề và tóm tắt thông tin, biên tập, kiểm tra chính tả, tạo hình ảnh/video hay dịch thuật.

“Vấn đề cốt lõi là thiếu chiến lược tổng thể. AI cần được đặt vào trung tâm chiến lược vận hành, đi kèm với hệ thống dữ liệu chuẩn hóa, quy trình tổ chức đồng bộ và chính sách đầu tư dài hạn”, ông Đồng nhấn mạnh.

Ông cũng đề xuất Hội Nhà báo Việt Nam sớm ban hành bộ quy tắc ứng xử và sử dụng AI có trách nhiệm trong lĩnh vực báo chí, nhằm đảm bảo tính đạo đức và độ tin cậy trong sản phẩm báo chí do AI hỗ trợ.

Tại phiên thảo luận, ông Đào Quang Bính, Tổng Thư ký Tạp chí Kinh tế Việt Nam (VnEconomy) chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn trong việc triển khai hệ thống CMS tích hợp AI nội bộ, cùng công cụ Askonomy – nền tảng AI bản địa hóa có thể xử lý nội dung báo chí với độ chính xác cao.

"Chúng tôi không phụ thuộc vào nền tảng bên ngoài. Mọi dữ liệu đưa vào hệ thống đều đã qua kiểm duyệt, giúp đảm bảo lập trường và bản sắc của tòa soạn", ông Bính khẳng định.

Bên cạnh đó, nhiều chuyên gia cũng đề xuất giải pháp công nghệ bảo vệ nội dung số như watermark, truy cập có điều kiện, Multi-DRM và hệ thống phát hiện tin giả, góp phần bảo vệ bản quyền và tăng cường độ an toàn thông tin trong môi trường báo chí số hóa.

AI không phải “trang sức” mà là công cụ vận hành chiến lược

Nhiều ý kiến tại phiên thảo luận nhấn mạnh rằng AI không chỉ là một công nghệ để trình diễn, mà phải trở thành công cụ vận hành thực sự trong quy trình tòa soạn.

Ông Lê Anh Dũng, Giám đốc Công nghệ Got It Vietnam cho rằng: “AI phải được tích hợp vào hệ thống với chiến lược rõ ràng, lựa chọn mô hình phù hợp (API hoặc On-Premise), dựa trên hạ tầng, nhân sự và yêu cầu bảo mật của từng đơn vị.”

Còn theo ông Nguyễn Anh Tuấn, Nhà sáng lập Baomoi.com, AI sẽ giúp cá nhân hóa nội dung và tối ưu việc phân phối, nhất là với thế hệ độc giả trẻ. “Tòa soạn không thể chỉ sản xuất nội dung hay, mà còn cần AI để đảm bảo nội dung đến đúng người, đúng thời điểm”, ông nói.

Kết luận phiên thảo luận, các diễn giả thống nhất rằng để chuyển đổi số thành công, báo chí Việt Nam cần ba trụ cột: công nghệ phù hợp, đội ngũ làm báo thành thạo công nghệ, và nền tảng đạo đức nghề nghiệp vững vàng.

Một điểm nhấn tại chương trình là video trình diễn từ HTV, giới thiệu quy trình ứng dụng AI trong sản xuất bản tin truyền hình với nhân vật ảo, chuyển giọng nói thành văn bản, viết kịch bản bằng máy.

“AI có thể là cánh tay nối dài, nhưng trung tâm vẫn phải là con người – nhà báo với bản lĩnh chính trị, đạo đức nghề nghiệp và tư duy chiến lược”, ông Nguyễn Quang Đồng nhấn mạnh.

Trong bối cảnh AI và công nghệ liên tục thay đổi cách tiếp cận thông tin, việc đặt nhà báo làm trung tâm chiến lược không chỉ là người đưa tin, mà còn là người kiểm chứng, phản biện, định hướng chính là yếu tố then chốt giúp báo chí Việt Nam vững bước trong kỷ nguyên số.