"Cuộc chiến" phố mua sắm và sàn thương mại điện tử

Những con phố sầm uất đang dần thưa vắng cửa hàng, trong khi giỏ hàng online ngày một đầy hơn. Sự dịch chuyển này phản ánh rõ nét cuộc cạnh tranh giữa bán lẻ truyền thống và thương mại điện tử nơi giá cả, chi phí và hành vi tiêu dùng đang định hình.

Sự phát triển nhanh của thương mại điện tử đang tạo ra một cuộc tái cấu trúc mạnh mẽ trong ngành bán lẻ. Khi người tiêu dùng ngày càng ưu tiên mua sắm trực tuyến nhờ giá cả cạnh tranh và tiện lợi, nhiều cửa hàng truyền thống buộc phải thu hẹp quy mô, thậm chí trả lại mặt bằng. Từ góc độ kinh tế - tiêu dùng, đây không chỉ là sự dịch chuyển kênh bán hàng, mà còn là quá trình sàng lọc mô hình kinh doanh trong bối cảnh chi phí tăng cao và sức mua thay đổi.

Thương mại điện tử và bài toán tối ưu chi phí

Một trong những lợi thế lớn nhất của sàn thương mại điện tử là khả năng tối ưu chi phí vận hành. Người bán online không phải gánh chi phí thuê mặt bằng đắt đỏ tại khu trung tâm, đồng thời giảm được chi phí nhân sự, trưng bày và tồn kho. Nhờ đó, giá bán trên sàn thường thấp hơn so với cửa hàng truyền thống, đặc biệt ở các ngành hàng phổ thông như thời trang, đồ gia dụng, mỹ phẩm.

Về phía người tiêu dùng, trong bối cảnh thu nhập chịu nhiều áp lực và xu hướng “thắt lưng buộc bụng” gia tăng, yếu tố giá trở thành ưu tiên hàng đầu. Các chương trình khuyến mãi liên tục, mã giảm giá và miễn phí vận chuyển trên sàn thương mại điện tử càng thúc đẩy hành vi chuyển dịch từ mua sắm trực tiếp sang mua sắm online.

Cửa hàng truyền thống chịu sức ép kép

Nếu nhìn từ góc độ kinh tế vi mô, cửa hàng truyền thống đang phải đối mặt với sức ép kép chi phí đầu vào tăng trong khi doanh thu giảm. Giá thuê mặt bằng tại các đô thị lớn vẫn neo ở mức cao, dù lưu lượng khách mua sắm không còn sôi động như trước. Bên cạnh đó, chi phí nhân công, điện nước, logistics cũng gia tăng theo thời gian.

Trong khi đó, sức mua tại kênh offline không tăng tương ứng. Người tiêu dùng vẫn đến cửa hàng để tham khảo, trải nghiệm sản phẩm nhưng quyết định mua lại diễn ra trên sàn thương mại điện tử vì giá thấp hơn. Hiện tượng này khiến doanh thu cửa hàng giảm, vòng quay vốn chậm lại, làm gia tăng rủi ro tài chính cho các hộ kinh doanh nhỏ lẻ.

Làn sóng trả mặt bằng: Dấu hiệu của sự tái cấu trúc thị trường

Việc nhiều cửa hàng trả lại mặt bằng không đơn thuần là hệ quả của thương mại điện tử, mà phản ánh quá trình tái cấu trúc của thị trường bán lẻ. Những mô hình kinh doanh phụ thuộc hoàn toàn vào bán hàng trực tiếp, thiếu chiến lược đa kênh đang dần bị đào thải.

Từ góc độ thị trường bất động sản thương mại, làn sóng trả mặt bằng cũng cho thấy sự mất cân đối giữa giá thuê và hiệu quả kinh doanh. Khi doanh thu không đủ bù chi phí, việc rút lui trở thành lựa chọn mang tính phòng thủ, nhằm hạn chế thua lỗ kéo dài. Điều này giải thích vì sao nhiều tuyến phố bán lẻ xuất hiện tình trạng trống mặt bằng, dù trước đây luôn trong tình trạng “cầu vượt cung”.

Cuộc cạnh tranh không chỉ nằm ở giá

Dù giá cả là yếu tố quan trọng, cạnh tranh giữa thương mại điện tử và cửa hàng truyền thống không chỉ dừng lại ở đó. Các sàn thương mại điện tử còn chiếm ưu thế nhờ dữ liệu người tiêu dùng, từ đó cá nhân hóa đề xuất sản phẩm, tối ưu quảng cáo và thúc đẩy hành vi mua sắm.

Ngược lại, cửa hàng truyền thống có lợi thế về trải nghiệm thực tế và dịch vụ trực tiếp. Tuy nhiên, lợi thế này chỉ phát huy hiệu quả khi được đầu tư bài bản. Trong bối cảnh người tiêu dùng ngày càng đòi hỏi cao về dịch vụ, những cửa hàng vận hành theo cách cũ, thiếu đổi mới trong trải nghiệm và chăm sóc khách hàng sẽ khó giữ chân người mua.

Hành vi tiêu dùng thay đổi và sự phân hóa thị trường

Từ góc nhìn tiêu dùng, thị trường đang chứng kiến sự phân hóa rõ rệt. Với các sản phẩm tiêu dùng nhanh, giá trị thấp, người mua ưu tiên kênh online để tiết kiệm chi phí và thời gian. Trong khi đó, với các sản phẩm cần tư vấn chuyên sâu hoặc mang tính trải nghiệm, cửa hàng truyền thống vẫn giữ vai trò nhất định.

Sự phân hóa này cho thấy cửa hàng offline không biến mất, mà buộc phải tái định vị. Thay vì cạnh tranh trực diện với sàn thương mại điện tử về giá, nhiều cửa hàng chuyển sang cung cấp giá trị gia tăng như tư vấn cá nhân hóa, dịch vụ hậu mãi hoặc sản phẩm độc quyền.

Kết hợp online - offline: Hướng đi tất yếu

Trước áp lực cạnh tranh, mô hình kết hợp online – offline đang được xem là giải pháp cân bằng lợi ích. Việc tận dụng sàn thương mại điện tử và mạng xã hội để mở rộng tệp khách hàng, trong khi sử dụng cửa hàng như điểm trải nghiệm và xây dựng niềm tin, giúp doanh nghiệp bán lẻ giảm rủi ro phụ thuộc vào một kênh duy nhất.

Từ góc độ kinh tế, đây là cách phân bổ lại nguồn lực hợp lý, tối ưu chi phí và thích ứng với xu hướng tiêu dùng mới. Những doanh nghiệp chủ động chuyển đổi sớm thường có khả năng trụ vững tốt hơn trong bối cảnh thị trường nhiều biến động.

Sự cạnh tranh giữa sàn thương mại điện tử và cửa hàng truyền thống là hệ quả tất yếu của quá trình chuyển đổi số trong nền kinh tế. Làn sóng trả mặt bằng cho thấy thị trường đang tự điều chỉnh để phù hợp với hành vi tiêu dùng mới và cấu trúc chi phí mới.

Về dài hạn, bán lẻ sẽ không còn ranh giới rõ ràng giữa online và offline. Mô hình nào hiểu rõ người tiêu dùng, kiểm soát tốt chi phí và tạo ra giá trị khác biệt sẽ là mô hình tồn tại bền vững trong cuộc cạnh tranh ngày càng khốc liệt này.