Tiềm năng ca cao Việt Nam: Cơ hội từ giá tăng và chất lượng độc đáo

Thị trường ca cao Việt Nam trong vài năm gần đây đang nổi lên với tiềm năng lớn, nhờ những biến động giá cả toàn cầu và sự độc đáo của chất lượng, hương vị.

Theo số liệu từ Tổ chức Cacao Quốc tế (ICCO) và Ngân hàng Thế giới (WB), giá ca cao đã tăng mạnh, từ khoảng 2.300-2.500 USD/tấn lên đến 11.000 USD/tấn trong bốn tháng đầu năm 2024, gấp bốn lần so với cùng kỳ các năm trước.

Mặc dù sau đó, vào tháng 9/2024, giá đã giảm xuống còn 8.000 USD/tấn, nhưng vẫn cao hơn gần ba lần so với cùng thời điểm năm ngoái.

Sự gia tăng đột biến này chủ yếu do mất mùa nghiêm trọng ở những quốc gia sản xuất chính như Bờ Biển Ngà và Ghana. Điều này đã tác động mạnh mẽ đến thị trường ca cao toàn cầu, đồng thời mang đến cơ hội lớn cho nông dân Việt Nam.

Tại Việt Nam, mức thu mua ca cao từ nông dân đã tăng gấp đôi so với năm ngoái. Người trồng tại các tỉnh như Bến Tre và Đắk Lắk hiện đang bán ca cao khô với giá dao động từ 150.000-160.000 đồng/kg, thậm chí có thời điểm lên đến 210.000 đồng/kg.

Bà Hạnh (một nông dân tại Đắk Lắk) chia sẻ, với diện tích trồng một ha, gia đình bà đã thu về gần 200 triệu đồng lợi nhuận. Đây là mức lợi nhuận cao chưa từng thấy trong những năm trước, thể hiện rõ tiềm năng sinh lời từ việc trồng ca cao ở Việt Nam.

Theo báo cáo của Cục Trồng trọt (Bộ Nông nghiệp & Phát triển nông thôn), Việt Nam có khoảng 3.400 ha diện tích trồng ca cao vào năm 2022, với sản lượng gần 5.300 tấn. Dù diện tích này còn khiêm tốn so với nhiều quốc gia khác, tiềm năng của ngành ca cao Việt Nam vẫn rất lớn.

Những năm gần đây, diện tích và sản lượng trồng ca cao tại các vùng như Đồng bằng sông Cửu Long, Tây Nguyên và Đông Nam Bộ đã dần được cải thiện, tuy nhiên, so với giai đoạn 2010-2015, sản lượng vẫn còn chưa đạt mức cao. Nguyên nhân chính là do ca cao phải cạnh tranh với các loại cây trồng khác có giá trị kinh tế cao hơn. Tuy nhiên, với mức giá ca cao tăng mạnh, đây có thể là cơ hội để nhiều nông dân quay lại với việc trồng cây này.

Một trong những điểm mạnh của ca cao Việt Nam nằm ở chất lượng sản phẩm. Giống ca cao Trinitario trồng tại Việt Nam được đánh giá là đặc biệt, chỉ chiếm 0,1% sản lượng toàn cầu. Từ năm 2013, Tổ chức Cacao Quốc tế (ICCO) đã liên tục xếp hạng ca cao Việt Nam là một trong những sản phẩm có hương vị hảo hạng nhất.

Đặc biệt, hạt ca cao Việt Nam có nốt hương chua ngọt nhiệt đới rất riêng biệt so với các loại ca cao trồng ở châu Phi.

Chính sự khác biệt về hương vị và chất lượng này đã làm cho hạt ca cao Việt Nam có giá cao hơn so với hạt ca cao từ các quốc gia khác. Điều này khiến cho các doanh nghiệp thu mua ca cao trong nước phải tăng mạnh giá thu mua.

Puratos Grand-Place Việt Nam, doanh nghiệp có thị phần thu mua lớn nhất, cho biết giá thu mua ca cao từ nông dân đã tăng gấp đôi từ đầu năm 2024. Tuy nhiên, thách thức hiện nay của các doanh nghiệp là đảm bảo nguồn cung, khi lượng ca cao toàn cầu đang thiếu hụt khoảng 0,6 triệu tấn so với nhu cầu.

Sự khan hiếm nguyên liệu đã tạo ra khó khăn không nhỏ cho các doanh nghiệp sản xuất bánh kẹo. Puratos Grand-Place Việt Nam cho biết mặc dù đã tăng giá thu mua trong nước, họ vẫn phải nhập thêm nguyên liệu từ châu Phi để đáp ứng nhu cầu sản xuất, nhưng giá nhập cũng tăng cao.

Do đó, doanh nghiệp này đã phải điều chỉnh giá bán sản phẩm tăng từ 20-30% kể từ đầu năm 2024. Các doanh nghiệp trong ngành bánh kẹo khác, như Alluvia Chocolate và Orion – nhà sản xuất ChocoPie hàng đầu Việt Nam, cũng gặp phải tình trạng tương tự. Alluvia Chocolate đã phải tăng giá bán từ 10-15% trong chín tháng đầu năm 2024 để bù đắp cho chi phí nguyên liệu đầu vào. Orion dù cố gắng giữ giá bán ổn định cho người tiêu dùng, nhưng áp lực chi phí đang ngày càng lớn khiến họ khó duy trì giá hiện tại.

Với tình hình nguồn cung ca cao toàn cầu khan hiếm và giá leo thang, nhiều doanh nghiệp bánh kẹo dự báo rằng việc tăng giá bán vào cuối năm nay và năm 2025 là khó tránh khỏi.

Các tập đoàn quốc tế như Hershey, Mars, Ferrero và Mondelez cũng cảnh báo rằng giá ca cao có thể tiếp tục tăng mạnh từ năm 2025, buộc họ phải điều chỉnh giá bán sản phẩm.

Trong bối cảnh này, với chất lượng ca cao độc đáo, Việt Nam có cơ hội trở thành nguồn cung ca cao quan trọng trên thị trường toàn cầu. Nếu được đầu tư hợp lý về kỹ thuật và quy hoạch diện tích trồng, Việt Nam có tiềm năng trở thành quốc gia cung ứng ca cao chất lượng cao cho thế giới.