Vụ đấu giá "đất vàng" Thủ Thiêm: Cần có chế tài với doanh nghiệp trúng đấu giá rồi… không thanh toán tiền

Sau vụ việc 2/4 doanh nghiệp bỏ cọc, hủy hợp đồng mua “đất vàng” Thủ Thiêm (TP.HCM) thời gian vừa qua, Bộ Tư pháp đã có văn bản báo cáo Thủ tướng Chính phủ về kết quả rà soát, nghiên cứu sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện chính sách pháp luật về đấu giá quyền sử dụng đất.

Quá trình rà soát, Bộ Tư pháp cho rằng những vấn đề phát sinh qua vụ việc đấu giá quyền sử dụng đất tại Thủ Thiêm liên quan trực tiếp tới giá khởi điểm, các điều kiện, năng lực tài chính của người tham gia đấu giá được quy định bởi pháp luật về đất đai.

Cụ thể, khoản 1, khoản 2 điều 8 Luật Đấu giá tài sản quy định giá khởi điểm và việc xác định giá khởi điểm do cơ quan nhà nước có thẩm quyền tổ chức thực hiện theo quy định pháp luật chuyên ngành điều chỉnh đối với tài sản đó trước khi ký hợp đồng dịch vụ đấu giá tài sản.

Đối với quyền sử dụng đất, Luật Đất đai, nghị định số 43/2014 của Chính phủ hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Đất đai, nghị định 45/2014 quy định về thu tiền sử dụng đất và các nghị định sửa đổi, bổ sung đã quy định cụ thể cách thức xác định giá khởi điểm đấu giá quyền sử dụng đất.

Do đó, việc xác định giá khởi điểm không thuộc phạm vi điều chỉnh của Luật Đấu giá tài sản.

Về điều kiện, năng lực tài chính của người tham gia đấu giá, theo Bộ Tư pháp, hiện nay Luật Đấu giá tài sản chỉ quy định mang tính nguyên tắc về những loại tài sản bắt buộc phải bán thông qua đấu giá, còn tài sản cụ thể phải bán thông qua đấu giá, điều kiện đối với tài sản bán đấu giá, điều kiện đối với người được mua tài sản (người sở hữu, khai thác, sử dụng tài sản đấu giá) mang tính đặc thù đối với tài sản đó, do pháp luật trong từng lĩnh vực quy định.

Đối với tiền đặt cọc tham gia đấu giá và chế tài xử lý vi phạm, Luật Đấu giá tài sản quy định người tham gia đấu giá phải nộp tiền đặt trước với mức từ 5 - 20% so với giá khởi điểm của tài sản đấu giá.

Mức cụ thể do người có tài sản đấu giá và tổ chức đấu giá tài sản thỏa thuận, quyết định. Tiền đặt trước sau khi trúng đấu giá được chuyển thành tiền đặt cọc để đảm bảo thực hiện nghĩa vụ thanh toán tiền trúng đấu giá.

"Nếu nâng mức tiền đặt trước lên quá cao thì sẽ có ít doanh nghiệp đủ điều kiện tham gia đấu giá, tiềm ẩn nguy cơ thông đồng, móc nối để dìm giá... Pháp luật có chế tài nghiêm khắc đối với những trường hợp trúng đấu giá nhưng không thực hiện nghĩa vụ thanh toán tiền trúng đấu giá", Bộ Tư pháp nêu rõ.

Tuy nhiên, pháp luật về đất đai hiện hành chưa có quy định cấm tham gia đấu giá đối với cá nhân, doanh nghiệp trúng đấu giá nhưng không thực hiện nghĩa vụ thanh toán tiền trúng đấu giá.

Từ vụ việc cụ thể đấu giá "đất vàng" tại Khu đô thị mới Thủ Thiêm, cũng như qua quá trình rà soát, Bộ Tư pháp thấy rằng hoạt động đấu giá quyền sử dụng đất hiện nay còn tồn tại một số vướng mắc liên quan đến sự không thống nhất giữa các quy định của pháp luật đất đai và quản lý thuế về thời hạn nộp tiền trúng đấu giá quyền sử dụng đất.

Điều này dẫn đến cách áp dụng khác nhau, gây khó khăn, lúng túng cho nhiều địa phương trong quá trình thực hiện cũng như tiềm ẩn khiếu nại, tố cáo có thể phát sinh.

Từ những vấn đề trên, Bộ Tư pháp kiến nghị Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Tài nguyên và môi trường rà soát, hoàn thiện các quy định của pháp luật về đất đai, về giá khởi điểm đấu giá quyền sử dụng đất.

Bên cạnh đó rà soát điều kiện, yêu cầu về năng lực tài chính của doanh nghiệp tham gia đấu giá, thời điểm nộp tiền trúng đấu giá và chế tài đối với doanh nghiệp trúng đấu giá đất nhưng không thực hiện nghĩa vụ thanh toán tiền trúng đấu giá...

Về phần mình, Bộ Tư pháp sẽ nghiên cứu, đề xuất sửa đổi nghị định 62/2017 quy định biện pháp thi hành Luật Đấu giá tài sản; tăng cường thanh tra, kiểm tra các tổ chức bán đấu giá tài sản để đảm bảo thực hiện đúng trình tự, thủ tục đấu giá.

Ngày 10/12/2021, Trung tâm đấu giá tài sản TP.HCM tổ chức bán đấu giá thành công 4 lô đất có tổng diện tích khoảng 30.000 m2 thuộc khu chức năng số 3 khu dân cư phía bắc, Khu đô thị mới Thủ Thiêm, với mức giá 37.000 tỷ đồng, cao gấp nhiều lần giá khởi điểm gần 5.300 tỷ đồng. Đây là mức giá cao kỷ lục tại thị trường bất động sản Việt Nam.

Trong phiên đấu giá, 4 doanh nghiệp trúng đấu giá là Công ty TNHH Đầu tư Bất động sản Ngôi Sao Việt (công ty con của Tập đoàn Tân Hoàng Minh), Công ty CP Sheen Mega, Công ty CP Dream Republic và Công ty TNHH thương mại Bình Minh.

Đáng chú ý, lô đất ký hiệu 3-12 với diện tích hơn 10.000 m2, giá khởi điểm hơn 2.942 tỷ đồng, đã được Công ty Ngôi Sao Việt đấu giá 24.500 tỷ đồng, tạo ra mức kỷ lục mới hơn 2,4 tỷ đồng/m2, gấp 8 lần giá khởi điểm. Nhưng doanh nghiệp này đã có văn bản xin bỏ cọc.

Công ty Bình Minh sau đó cũng đã xin bỏ cọc lô đất 3-9, diện tích 5.009,1 m2 mà doanh nghiệp này trúng đấu giá ở 5.026 tỷ đồng, cao gấp 6,9 lần giá ban đầu.

Hiện còn 2/4 công ty trúng đấu giá đất Thủ Thiêm là Công ty CP Dream Republic (trúng đấu giá lô đất 3-5 giá 3.820 tỷ) và Công ty CP Sheen Mega (trúng đấu giá lô đất 3-8 giá 4.000 tỷ) đã đặt cọc hợp đồng và nhận được thông báo nộp tiền của Cục Thuế TP.HCM.