Khủng hoảng vào đời của các tài năng âm nhạc nhí

Thập niên 2010 đánh dấu sự bùng nổ của các cuộc thi tài năng phiên bản thiếu nhi ăn theo thành công của những chương trình dành cho người lớn. Sau mỗi mùa thi, ngành giải trí Việt Nam chào đón những gương mặt quán quân, á quân đầy tài năng với tuổi đời đa phần chưa quá con số 12. Với chiến thắng đầu đời, các sao nhí bước vào giai đoạn đắm mình trong những lời khen ngợi, tung hô của khán giả trên các phương tiện truyền thông và mạng xã hội.

Tuy nhiên, chỉ sau vài năm, không ít gương mặt trong số này đã mờ nhạt. Đó cũng là lúc những ngôi sao nhí may mắn vượt lên trên vực xoáy quên lãng, tiếp tục bám trụ ngành giải trí phải đương đầu với sóng gió mới. Thay vì thành công bất tận, đón chờ các ngôi sao vừa bước vào độ tuổi mới lớn là những áp lực khi làm người nổi tiếng. Khó khăn càng chồng chất khi giữa giai đoạn đầy biến động về cảm xúc ấy, họ không cảm thấy bản thân được tôn trọng, bất lực trong việc tìm kiếm sự bình đẳng với những người trưởng thành xung quanh mình.

Thiện Nhân là quán quân của chương trình Giọng hát Việt nhí 2014. Giữa tháng 7, sau nhiều năm yên ắng không có sản phẩm âm nhạc mới, nữ ca sĩ “được” người nhà thông tin lên mạng xã hội nhờ giúp đỡ. Ngay sau đó, Thiện Nhân lên mạng xã hội thông báo mình không hề mất tích. Từ đây, hai bên bắt đầu lời qua tiếng lại. Thiện Nhân cảm thấy mình bị gia đình cấm cản chuyện yêu đương, muốn dừng ca hát để tập trung vào kinh doanh trong khi phía gia đình lo ngại con, em mình đang bị lừa gạt.

Hơn một năm về trước, chuyện Hồ Văn Cường - quán quân chương trình Thần tượng âm nhạc nhí Việt Nam 2016 - lục đục với mẹ nuôi là cố ca sĩ Phi Nhung và quản lý cũng từng trở thành tâm điểm của truyền thông. Dư luận khi ấy chia thành hai luồng ý kiến.

Vụ việc của Hồ Văn Cường và Thiện Nhân đều có xuất phát điểm là sự bất đồng quan điểm giữa các thế hệ - điều có thể xảy ra dưới bất cứ mái ấm nào, nhất là khi các thiếu niên bước vào tuổi mới lớn. Tuy nhiên, thay vì ngồi lại để giải quyết mâu thuẫn này, các bên liên quan lại "cầu cứu" một thế lực thứ ba, không liên quan đến câu chuyện nhưng luôn sẵn sàng cho ý kiến, là dư luận trên các diễn đàn và mạng xã hội. Cứ thế, câu chuyện ngày càng bị đẩy ra xa khỏi bản chất vốn có của nó - một mâu thuẫn gia đình - và trở thành scandal của giới giải trí.

Tới nay, mâu thuẫn gia đình Thiện Nhân vẫn chưa được hóa giải, hai bên tiếp tục mượn mạng xã hội để gián tiếp chuyển lời đến đối phương. Mong muốn lớn nhất của phía gia đình lúc này là con, em mình trở về nhà nhưng nữ ca sĩ 20 tuổi vẫn cự tuyệt. Còn Hồ Văn Cường, tháng 10/2021, đã dừng hợp tác với ê-kíp cũ và tách ra hoạt động độc lập.

Phân tích trường hợp của Thiện Nhân và Hồ Văn Cường, chuyên gia giáo dục Đàm Quang Minh chia sẻ: "Mâu thuẫn giữa con cái với bố mẹ, đặc biệt ở độ tuổi trưởng thành khá là phổ biến, chỉ khác nhau về mức độ. Sự mâu thuẫn phát sinh từ nhu cầu được trở thành người lớn của các bạn ở tuổi dậy thì trong khi bố mẹ lại vẫn coi các bạn là trẻ con. Nếu không tiếp cận, giải quyết từ sớm thì sẽ ngày càng nghiêm trọng".

Theo lời ông Đàm Quang Minh, việc thành công sớm của các ngôi sao trẻ không phải nguyên nhân chủ yếu khơi lên mâu thuẫn trong gia đình như khán giả từng thấy thời gian qua.

Vị chuyên gia nói: "Họ cảm thấy mình đã lớn, đã sẵn sàng để tách ra và không muốn phụ thuộc vào gia đình nữa. Việc các sao nhí nổi tiếng từ sớm giúp họ có nhiều lựa chọn hơn, nhưng không tác động nhiều đến mâu thuẫn trong gia đình. Việc thành công và kiếm được tiền từ sớm giúp các nghệ sĩ trẻ cảm thấy mình có nhiều lựa chọn cũng như quyền lựa chọn hơn vì đã có thể tự lập. Theo luật, nếu Thiện Nhân hay các sao nhí ấy đã đủ 18 tuổi thì họ có quyền tự quyết định cuộc sống của mình".

Cũng gặt hái thành công từ khi còn rất nhỏ, nhưng cả đời tư và sự nghiệp của Phương Mỹ Chi đều may mắn, suôn sẻ hơn nhiều đồng nghiệp cùng xuất thân từ các cuộc thi tài năng.

Chia sẻ của vị chuyên gia gợi nhớ đến cuộc trò chuyện giữa Drew Barrymore và Demi Lovato trong chương trình The Drew Barrymore Show lên sóng hồi tháng 4/2021. Cả hai nữ nghệ sĩ đều là các sao nhí, gặt hái thành công sớm trước khi ánh hào quang ấy khiến họ trượt dài trong tệ nạn. Khoảng thời gian khó khăn, phải điều trị tại các trung tâm đã ngốn mất của Barrymore và Lovato những tháng ngày thanh xuân tươi đẹp và thêm nhiều công sức sau đó để vực dậy sự nghiệp.

Nói về cuộc sống với bố mẹ khi nổi tiếng lúc còn nhỏ, Demi Lovato chia sẻ: "Không có sách vở nào dạy bố mẹ cách nuôi dạy sao nhí thành người biết điều tiết cuộc sống. Khi bố mẹ nói ‘Con bị phạt phải ở yên trong nhà vì đã lẻn ra ngoài lúc 3 giờ sáng’, ngôi sao nhí sẽ đáp rằng ‘Con đang kiếm tiền nuôi cả nhà đấy. Bố mẹ muốn làm gì nào? Bố mẹ định phạt con không được ra khỏi nhà bằng cách nào?’. Đó là thử thách thực sự".

Chia sẻ với truyền thông, Thiện Nhân từng nói cô là người trang trải mọi chi phí trong gia đình, từ tiền thuê nhà, ăn uống đến các khoản tiền phát sinh khác vì không muốn người thân phải khổ. Cô luôn tôn trọng và xin phép gia đình, nhưng không nhận được sự tôn trọng ngược lại. Từ chia sẻ của Demi Lovato, hay trải lòng của Thiện Nhân, có thể thấy từ rất sớm, các ngôi sao nhỏ tuổi đã ý thức được trách nhiệm đóng góp cho tài chính của gia đình. Nhưng đi cùng đóng góp ấy, họ cũng muốn - và xứng đáng - nhận được sự ghi nhận và thái độ tôn trọng của cha mẹ thay vì lối hành xử áp đặt "trên bảo dưới phải nghe".

Thành công của các sao nhí thường không đi cùng bất kỳ khoản bảo hiểm nào cam kết họ sẽ có một sự nghiệp thăng hoa đến tuổi trưởng thành. Ngược lại, việc được công chúng biết đến rộng rãi từ khi còn quá nhỏ đặt các nghệ sĩ trước nhiều nguy cơ. Bước vào tuổi dậy thì với những thay đổi lớn về cả tâm lý và thể chất, những khó khăn trong sự nghiệp, tác động từ phía gia đình cũng như áp lực dư luận có thể đẩy các ngôi sao vào tình thế bế tắc.

Chuyên gia giáo dục Đàm Quang Minh khoanh vùng việc mất cân bằng cảm xúc là nguyên nhân chính khiến các ngôi sao nhí gặp khủng hoảng khi bước vào tuổi trưởng thành. Theo vị chuyên gia, nhiều nghệ sĩ nhí có dấu hiệu của tình trạng mất cân bằng cảm xúc. Nếu không tìm được cách tiếp cận đúng sẽ dẫn đến những ảnh hưởng nghiêm trọng tới cuộc sống của các bạn sau này.

"Đại đa số các ngôi sao trẻ đều gặp vấn đề về kiểm soát cảm xúc. Đây là vấn đề chung của các bạn trẻ gặt hái thành công sớm. Các bạn ấy phải đương đầu với nhiều thách thức quá tầm, bị bắt buộc trở thành người lớn khi mà độ tuổi trưởng thành về tâm sinh lý vẫn chưa đạt", vị chuyên gia chia sẻ. "Khi nổi tiếng từ lúc còn quá nhỏ, các bạn chưa đủ sức để kiểm soát được vai trò của mình khi là một người nổi tiếng, thay vì được sống với độ tuổi của mình thì các bạn phải gò mình vào cuộc sống của người trưởng thành. Các bạn phải đi làm việc, trả lời truyền thông - những công việc ít nhiều không phù hợp với độ tuổi".

Mất cân bằng cảm xúc không chỉ là vấn đề với các nghệ sĩ nhí tại Việt Nam, mà rất phổ biến trên toàn thế giới. Nếu không tìm được sự cân bằng cảm xúc mà sa đà vào những điều tiêu cực thì các sao nhí sẽ rất khó để vững vàng bước vào tuổi trưởng thành. Chính vì thế, công chúng chứng kiến nhiều câu chuyện nghệ sĩ nổi tiếng khi mới ở độ tuổi thiếu nhi nhưng đến tuổi trưởng thành thì chẳng mấy ai nhớ đến. Ngược lại, hàng ngũ tài tử, minh tinh khuynh đảo thế giới hiện nay đa phần đều là những tài năng được phát hiện khi đã bước vào tuổi thành niên.

Các ngôi sao nhí với số phận bất hạnh. Đằng sau một bộ phim điện ảnh kinh điển, một TV series được yêu mến suốt nhiều thập kỷ có thể là những diễn viên nhỏ tuổi với những tổn thương nghiêm trọng về tâm lý. Lindsay Lohan, Amanda Bynes hay Macaulay Culkin cũng là ba trong số nhiều ví dụ minh họa cho một cuộc đời sóng gió vì nổi tiếng từ quá sớm.

Trong bài viết The ethics of child stars (Đạo đức của sao nhí) đăng trên tờ Epigram của Đại học Bristol, cây bút Carly Pearce đã có những phân tích về tình thế ngặt nghèo của các nghệ sĩ trẻ khi bước vào tuổi mới lớn. Theo Pearce, khác với các thiếu niên bình thường - họ nổi loạn và chỉ phải chịu trách nhiệm trước gia đình, người giám hộ và thầy cô - các sao nhí dễ dàng trở thành tiêu điểm hứng chịu chỉ trích của hàng triệu khán giả, sai lầm của họ có thể bị coi là nguồn cơn khiến giới trẻ lệch lạc, hư hỏng.

Do đó, sự nổi loạn tuổi dậy thì của nghệ sĩ trẻ có thể khiến họ phải đánh đổi bằng tiếng tăm và sự nghiệp. "Khi một sao nhí bước vào tuổi dậy thì và được tự do hơn, họ có trong tay nhiều nguồn lực mạnh mẽ nhưng thiếu đi kinh nghiệm để tự quyết định các vấn đề của bản thân mình, vậy nên, hành vi nổi loạn của họ gây ra những ảnh hưởng ở một quy mô rộng lớn hơn", bài báo viết.

Quay trở lại với Việt Nam, Phương Mỹ Chi - Á quân của Giọng hát Việt nhí 2013 - được đánh giá là cái tên hiếm hoi vẫn giữ được sức hút, sự nghiệp thăng hoa sau khi bước ra từ các cuộc thi âm nhạc. Tuổi dậy thì của nữ ca sĩ cũng ít nhiều yên ả hơn những người đồng nghiệp cùng trang lứa. Tuy nhiên, Phương Mỹ Chi vẫn không tránh khỏi ánh mắt dò xét khắt khe của cư dân mạng khi đôi lần lên hình với chiếc áo quá ngắn hay cái quần với vài vết rách điệu đà. Sự thay đổi trong cách ăn mặc của Phương Mỹ Chi chỉ là một trong rất nhiều biểu hiện của một cô bé bước vào tuổi dậy thì, tuy nhiên, trong mắt một bộ phận khán giả, nó lại bị nâng quan điểm, coi như dấu hiệu của việc "mất chất", thậm chí nặng nề hơn…

Trở thành ngôi sao ở cái tuổi ăn chưa no, lo chưa tới là một may mắn, nhưng cũng là thử thách với các nghệ sĩ trẻ. Họ cùng lúc phải đương đầu với những bất an nội tại, gánh vác trên vai khối công việc đồ sộ cùng những áp lực nặng nề ngay cả với người trưởng thành. Trên hành trình ấy, truyền thông và dư luận xã hội giống như một người bạn đồng hành khó lường, đôi khi thiếu mất sự cảm thông mà áp lên nghệ sĩ trẻ những đòi hỏi cùng tiêu chuẩn ngặt nghèo vượt quá khả năng gánh vác của họ.

Trước quan điểm dư luận xã hội cũng chịu trách nhiệm cho những vấp ngã của sao nhí khi bước vào tuổi trưởng thành, chuyên gia giáo dục Đàm Quang Minh bày tỏ sự không đồng tình. Theo anh, hãy quy trách nhiệm cho những yếu tố có thể kiểm soát được, chỉ như vậy ta mới có hy vọng ngăn chặn được tình huống đáng tiếc tương tự.

"Dư luận xã hội là thứ không thể kiểm soát được. Vấn đề chủ yếu nằm ở gia đình, người giám hộ hoặc công ty quản lý các nghệ sĩ trẻ, bao gồm cả những người thân yêu xung quanh họ. Trách nhiệm của họ là bảo vệ, dìu dắt, định hướng, mang đến cho các nghệ sĩ nhỏ tuổi một cuộc sống lành mạnh, cân bằng".