Chậm bảo hộ thương hiệu, tên miền thương hiệu tại nước ngoài: Những bài học đắt giá

Tài sản trí tuệ quý giá của một doanh nghiệp trong hoạt động kinh doanh, cạnh tranh và phát triển thị trường là nhãn hiệu hàng hóa, tên miền thương hiệu. Cùng với thời gian, sự phát triển về kinh doanh, uy tín của nhãn hiệu, tên miền ngày càng tăng, nhất là những nhãn hiệu, tên miền được đa số người tiêu dùng biết đến.

Thế nhưng, nhiều doanh nghiệp Việt Nam vẫn còn chậm trong việc đăng ký nhãn hiệu, tên miền của họ ở thị trường nước ngoài. Vì vậy, ngày càng có nhiều nhãn hiệu, tên miền của doanh nghiệp Việt bị các doanh nghiệp nước ngoài lợi dung đăng ký trước, điều này đã làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín cũng như hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp Việt Nam.

Năm 1990, nhãn hiệu Vifon được đăng ký ở Việt Nam nhưng mãi đến năm 1995 công ty này mới nộp đơn đăng ký nhãn hiệu tại Balan và bị từ chối vì trước đó hình ảnh Vifon đã được Công ty Kim Lân đăng ký nhãn hiệu tại châu Âu.

Tại thị trường Mỹ, một công ty của Nhật đã đăng ký liền hai nhãn hiệu là “ViFon” và “ViFon Acecook”. Để giành lại thương hiệu, Vifon Việt Nam phải mất 4 năm ròng và bỏ ra một khoản tiền lớn là 10.000$ mỗi năm mới có được kết quả có lợi cho công ty mình, nhưng vẫn bị mất 2 thương hiệu trên.

Công ty Cà phê Trung Nguyên sang Mỹ để tiếp cận Rice Field với mục đích đưa sản phẩm của mình vào thị trường này. Mặc dù đang trong quá trình thương thảo, nhưng nhãn hiệu Trung Nguyên đã bị phía Rice Field nộp đơn đăng ký nhãn hiệu tại Mỹ và Tổ chức Bảo hộ trí tuệ thế giới (WIPO). Sau 2 năm thương thảo, Trung Nguyên mới đòi lại được quyền bảo hộ thương hiệu, nhưng công ty này phải chấp nhận để Rice Field làm nhà phân phối sản phẩm của Trung Nguyên tại Mỹ.

Ngay cả tên miền thương hiệu Trung Nguyên (trungnguyen.com) cũng bị một Việt kiều ở Cộng hòa Séc đăng ký và rao bán. Cho đến nay, Tập đoàn Trung Nguyên vẫn chưa thể đòi lại.

Công ty Đông Á là chủ sở hữu của nhãn hiệu kẹo dừa Bến Tre. Năm 1998, khi bất ngờ phát hiện bị sụt giảm doanh số tại thị trường Trung Quốc, bà Nguyễn Thị Tỏ (tức Hai Tỏ), Giám đốc Công ty Đông Á đã bay sang Trung Quốc tìm hiểu thì được biết, sản phẩm kẹo dừa của công ty bà đã bị Công ty TNHH Rừng Dừa làm nhái và đăng ký độc quyền nhãn hiệu tại Trung Quốc được 8 tháng, chỉ còn 3 tháng nữa là được cấp bằng bảo hộ.

Với sự hỗ trợ của người phiên dịch, bà đã trình bày sự việc tại Cục Quản lý hành chánh Công thương nhãn hiệu hàng hóa quốc gia Trung Quốc, nêu rõ những thiệt hại về kinh tế và luật pháp mà doanh nghiệp làm giả gây ra tại thị trường Trung Quốc và Việt Nam, đồng thời đề nghị hai vấn đề: Từ chối cấp nhãn hiệu hàng hóa cho Doanh nghiệp Rừng Dừa, dựa trên phân loại nhóm 30 (chủng loại kẹo theo quy định của quốc tế); Phê duyệt cho nhãn hiệu kẹo dừa Bến Tre với hình phân biệt là người đàn bà đeo kính.

Đến tháng 5 năm 1999, nhãn hiệu kẹo dừa Bến Tre được cấp bằng độc quyền sáng chế, cho phép lưu hành trên lãnh thổ Trung Quốc. Đồng thời, sản phẩm của Công ty Rừng Dừa được xác nhận là hàng nhái, không đủ tiêu chuẩn lưu hành.

Nhìn chung, có thể thấy nhãn hiệu Việt Nam thường bị đánh cắp bởi các đối tác hay những người có hiểu biết rất rõ tiềm năng và thế mạnh của doanh nghiệp Việt. Để tránh xảy ra kiện tụng, theo nhiều luật sư, các doanh nghiệp khi có sản phẩm mới nên đăng ký bảo hộ nhãn hiệu. Trước tiên nên đăng ký ở Việt Nam, sau đó đăng ký ở các thị trường chủ yếu sẽ xuất khẩu sản phẩm.

Việc không đăng ký bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ tại nước ngoài khiến chủ doanh nghiệp gặp nhiều bất lợi: Bia Sài gòn tại Mỹ và Canada, bánh phồng tôm Sa Giang tại Pháp và châu Âu, Vinamit tại thị trường Trung Quốc... Thực tế, Võng xếp Duy Lợi bị doanh nhân Đài Loan đăng ký kiểu dáng tại Mỹ khiến chủ doanh nghiệp này phải lao tâm khổ tứ mới giành lại được.

MỸ XUÂN tổng hợp