'Kiềng ba chân' giúp bé gái vượt 'cửa tử' vì bệnh bẩm sinh hiếm gặp

Ba ngày sau ca phẫu thuật thoát vị hoành, bé Thanh An (7 ngày tuổi, TP.HCM) cai máy thở, tập bú sữa và có thể đi ngoài, áp lực động mạch phổi được kiểm soát tốt.

“Sự hồi phục ngoạn mục của bé An chỉ vài ngày sau mổ đã khẳng định tầm quan trọng của “kiềng ba chân” Sản Phụ khoa – Sơ sinh – Ngoại nhi trong việc cứu sống những em bé bị dị tật bẩm sinh phức tạp”, BS.CKII Nguyễn Đỗ Trọng, chuyên khoa Ngoại Tim mạch – Ngoại nhi BVĐK Tâm Anh chia sẻ.

Trước khi tiến hành ca mổ cho bệnh nhi 4 ngày tuổi mắc dị tật nặng, ekip bác sĩ cả 3 chuyên khoa phối hợp nhịp nhàng cùng nhau, quyết tâm chữa lành tổn thương vùng lồng ngực phải cho bé.

Hình ảnh siêu âm cho thấy toàn bộ ruột và một phần gan thoát ra ngoài cơ hoành bé gái.

ThS.BS NT CKI Trần Lâm Khoa, bác sĩ chuyên phụ trách thai kỳ nguy cơ cao, Trung tâm Sản Phụ khoa BVĐK Tâm Anh cho biết, bé An được phát hiện dị tật thoát vị hoành ở tuần thứ 21 của thai kỳ. Khi đó, một phần gan, túi mật, ruột non và ruột già bé chui lên lồng ngực bên phải, khiến phổi phải thiểu sản nghiêm trọng. 

Sau khi nghe bác sĩ giải thích cặn kẽ các nguy cơ của bệnh lý, mẹ bé được chọc ối để tìm các bất thường di truyền có thể đi kèm, đồng thời siêu âm tim thai chuyên khoa, chụp cộng hưởng từ để góp phần tiên lượng tốt hơn cho bé. Đây là thế mạnh của bệnh viện Tâm Anh khi có đa chuyên khoa, cùng đội ngũ chuyên gia giỏi và đầu tư trang thiết bị hiện đại – điều hiếm có bệnh viện nào làm được ở thời điểm này. 

Khi được 38 tuần 4 ngày, thai nhi xuất hiện tràn dịch màng ngoài tim và đa ối. Bác sĩ Lâm Khoa và gia đình thống nhất cho bé sinh mổ. May mắn bé sinh đủ tháng, chào đời với cân nặng 3,2 kg.

Ngay sau sinh, bé An rơi vào suy hô hấp do cao áp phổi, được đặt nội khí quản ngay sau sinh và phụ thuộc vào máy thở 24/24.

Lúc này, nếu phẫu thuật ngay cho bé thì tỷ lệ tử vong rất cao do tình trạng hô hấp chưa ổn định. Ngược lại, nếu bé không được ổn định sớm cho cuộc mổ, để quá lâu, cơ hội sống cũng mong manh do cao áp phổi kéo dài, nhiễm trùng cơ hội sau đó.

“Giải pháp duy nhất để cứu sống bé là chăm sóc tích cực tại phòng NICU bằng máy thở, thuốc vận mạch, thuốc dãn mạch phổi, dinh dưỡng tĩnh mạch… nhằm ổn định huyết động càng sớm càng tốt, tạo tiền đề cho ca mổ diễn ra an toàn”, TS.BS Đỗ Hữu Thiều Chương – Phó Giám đốc Trung tâm Sơ sinh BVĐK Tâm Anh nhấn mạnh…

Ngày 30/6, khi bé An được 4 ngày tuổi, ca phẫu thuật thoát vị hoành được tiến hành. Bác sĩ Trọng cùng ekip đưa các cơ quan bụng bị lạc chỗ về đúng vị trí rồi khâu phục hồi cơ hoành.

Sau 1 giờ, ca mổ kết thúc. Bé An được đưa về phòng hồi sức chăm sóc sau mổ. Sức khỏe bé tốt lên từng ngày, được cai máy thở sau 3 ngày, tăng cân tốt. Dự kiến trong vòng 7-10 ngày tới, bé đủ điều kiện về nhà.

Bé An được chăm sóc tích cực ngay sau sinh.

BS.CKII Nguyễn Đỗ Trọng thông tin, cơ hoành là một hàng rào cơ hình vòm nằm giữa khoang ngực và khoang bụng, ngăn cách tim, phổi với các cơ quan trong ổ bụng (dạ dày, ruột, lá lách, gan). Đa phần các ca thoát vị hoành ở trẻ là thoát vị hoành trái (chiếm đến 80%), trong khi đó, bé An bị thoát vị hoành phải. 

Tỷ lệ mắc dị tật này là 2,6 trên 10.000 ca sinh. Tỷ lệ tử vong lên tới 37,7%, trong đó, trẻ sơ sinh mắc nhiều hội chứng và dị tật bẩm sinh có tỷ lệ tử vong trong 1 tuần (45,2% và 40,8%) cao hơn so với những trẻ có dị tật đơn độc (28,6%). Hầu hết các trường hợp tử vong do dị tật thoát vị hoành bẩm sinh xảy ra ở trẻ sơ sinh từ 2 đến 6 ngày tuổi.

“Đây là dị tật hiếm gặp khiến gan, ruột di chuyển lên ngực thông qua một lỗ hổng (khe hở) ở cơ hoành, chèn ép phổi phải khiến phần phổi phải bị thiểu sản. Nếu không được phẫu thuật nhanh chóng để khắc phục, trẻ sẽ đối mặt với biến chứng nhiễm trùng, tăng áp phổi kéo dài, xoắn ruột kèm theo ruột xoay bất toàn… nguy hiểm tính mạng”, bác sĩ Trọng cho biết.

“Thời gian vàng” cho các ca phẫu thuật thoát vị hoành là từ 3-5 ngày sau khi em bé chào đời, với điều kiện tình trạng tăng áp phổi được kiểm soát tốt. Để làm được điều này, các bác sĩ chuyên khoa Sơ sinh sẽ sử dụng thuốc vận mạch, máy thở giúp tăng mức oxy cho em bé. Những trường hợp suy hô hấp nặng do thiểu sản phổi và tăng áp phổi có khi cần phải dùng phương pháp thở khí NO hay thậm chí phải sử dụng ECMO để duy trì huyết động ổn định cho trẻ. 

Bé An được chăm sóc tích cực ngay sau sinh nhằm sớm ổn định sức khỏe để tiến hành ca mổ.

TS.BS Đỗ Hữu Thiều Chương cho hay, yếu tố quan trọng nhất góp phần cứu sống bé An là bé được phát hiện dị tật thoát vị hoành ngay từ trong bụng mẹ, giúp bác sĩ có kế hoạch theo dõi thai phụ và chăm sóc em bé sau sinh kịp thời, đúng đắn. Có nhiều trường hợp trẻ không được tầm soát tiền sản hoặc tầm soát mà không phát hiện ra, sau sinh một thời gian dài mới được chẩn bệnh. Lúc này, việc điều trị gặp nhiều khó khăn, thậm chí để lại biến chứng ảnh hưởng sức khỏe. 

“Tại bệnh viện Tâm Anh, sự phối hợp chặt chẽ giữa chuyên khoa Sản, Sơ sinh và Ngoại nhi đã giúp chúng tôi theo dõi sát sao tình trạng của bé từ lúc trong bào thai, sau sinh, chăm sóc sau mổ và theo dõi chặt chẽ sức khỏe sau này.

Nhờ đó giảm tối đa nguy cơ nhiễm trùng nếu phải di chuyển bé sơ sinh từ bệnh viện chuyên khoa sản về bệnh viện có trung tâm sơ sinh, sau đó chuyển sang cấp cứu Ngoại nhi.

Có thể nói, quy trình liên hoàn, khép kín Sản – Sơ sinh – Ngoại nhi đã giúp tìm ra bệnh sớm, rút ngắn thời gian điều trị – điều mà không phải bệnh viện nào cũng có thể làm được”, bác sĩ Nguyễn Đỗ Trọng nói.

Không có cách phòng ngừa tuyệt đối thoát vị hoành ở trẻ sơ sinh. Nguyên nhân đa số chưa rõ. Tuy nhiên nếu được phát hiện sớm ngay từ trong thai kỳ, trẻ có cơ hội sống rất cao.

Do đó, mẹ bầu cần tuân thủ lịch khám – siêu âm thai, chọn các cơ sở y tế có máy móc hiện đại nhằm tầm soát và chẩn bệnh chính xác, có đa chuyên khoa để vừa chăm sóc hồi sức tốt cho trẻ sau sinh vừa can thiệp Ngoại nhi. “Việc bố mẹ chọn đúng bệnh viện để trao gửi sinh linh bé nhỏ là yếu tố tiên quyết giúp cứu sống những trẻ sơ sinh bị dị tật bẩm sinh phức tạp”, bác sĩ Trọng đúc kết.